Murphy

-2 weken voor 21 december: zomertemperaturen.

-1 week voor 21 decenber: temperaturen zaken fors.

-Donderdag 18 decenber: de voorspelde "lichte" sneeuwval blijkt hevig genoeg te zijn om gans het land plat te leggen.

-Vrijdag 19 december: De havenmeester laat weten dat het niet mogelijk is Ommelander op 21 december uit het water te halen wegens sneeuw en ijsgang.


Heel de operatie is dus minstens uitgesteld tot na de kerstvakantie, en dan valt het nog af te wachten wat de rest van de winter gaat worden.

Het klyct niet...

Ik ben het niet.
Echt niet!
Ik ben het nooit geweest,
en ik zal het ook nooit worden:
een "verenigingsleven-mens".

Als kind waren verschillende kameraden van mij scout, maar zelf zag ik mij nooit in zo'n apenpakje rondlopen. (alhoewel ik achteraf bekeken misschien wel warm gelopen zou zijn voor de zeescouts, moest ik van hun bestaan hebben afgeweten) En nu ik al een paar jaar tot de liga van volwassenen schijn te behoren, zegt de lidmaatschap van een clubje mij nog niet veel.

Om een lang verhaal kort te maken: ik ben nu dus lid van een jachtclub. Een koninklijke nog wel, en om het nog erger te maken, eentje die historisch ontstaan is als een socialistische vereniging. Ze moeten dus in de jaren wel serieus hun kar gekeerd hebben om die royalistische titel te kunnen accepteren.

Heel dit avontuur vindt zijn oorsprong in mijn voornemen om Ommelander uit het water te lichten en op een dieptelader richting bootbouwmentor Koen te sturen. En zoals je al kan verwachten in de Antwerpse jachthavens, is dat geen sinecure. Volg je even mee?

Als ik correct ben, is de jachtHAVEN van de stad Antwerpen. De jachtCLUBS die er gevestigd zijn, zijn autonome verenigingen. De bootlift die gebruikt gaat worden om Ommelander uit het water te halen, is eigendom van de CLUB, maar wordt bediend door het personeel van de HAVEN. Je moet dus eerst even checken bij de CLUB voor een offerte, en dan de HAVENmeester contacteren om heel het geval in gang te zetten. Als je (ook) de mast wil verwijderen, moet je dat alleen met de HAVEN regelen, want die mastkraan is wél eigendom van de HAVEN, de CLUBS kunnen je daar niet mee helpen. Let wel op, dit betekent niet dat de HAVEN je mast overdekt kan stockeren. Daarvoor moet je dan weer een regeling treffen met de CLUBS. En mocht je er aan twijfelen: je moet natuurlijk een dag verlof nemen omwille van zo'n avontuur, want alle lig- en lidgelden ten spijt, het personeel van de haven werkt niet op een zaterdag.(enkele weekenden in het begin en het einde van het seizoen niet te na gesproken.)
Handig is het allemaal toch niet.

Enfin, 21 december is het de beurt aan Ommelander. Eigenlijk valt dit in de kerstvakantie, en werkt men normaal gezien niet, maar men wil daar wel even flexibel in zijn. (als het goed is, zeggen we het ook.)

Restauratie

Vanaf het ogenblik dat Ommelander in haar nieuwe thuis was aangekomen, kon het plannen van haar restauratie beginnen.

Er zijn een aantal overwegingen te maken. Naar mijn aanvoelen is Ommelander op een cruciaal moment in haar geschiedenis beland: enerzijds heb je een scheepje dat voor haar leeftijd in een acceptabele conditie is, anderzijds moeten er toch plannen gemaakt worden voor haar toekomst.
Ofwel schoei je het onderhoud op dezelfde leest als dat tot nu toe gebeurd is, en kan je nog een aantal zeiljaren uit de romp persen. Nadien zou je dan de loden ballast kunnen recycleren bij de sloop.
Ofwel kan je na 70 jaar dienst, aan een structurelere restauratie beginnen te denken: kijken welke schade er is door elektrolyse, het vervangen van de koperen bevestigingen van de gangen. Dan ga je waarschijnlijk ook meteen een heleboel spanten moeten vervangen. De wanden van het dekhuis vormen ook een probleem: een van de lange, mahoniehouten zijkanten is bijna over de gehele lengte gespleten, de andere kant heeft een rotprobleem in de hoek. De voorkant is helemaal om te huilen.

De tweede optie heeft mijn voorkeur, maar het moet natuurlijk allemaal betaalbaar blijven. Maar aangezien mijn "maatschappelijke toestand" (vrijgezel, weinig verplichtingen, werkzaam in een knelpuntberoep...) vrij zorgeloos is, kan ik me misschien net iets meer veroorloven qua drastische beslissingen dan de doorsnee persoon. Ga ik al het werk door Koen laten doen, of zeg ik mijn job op om hem een aantal maanden te assisteren. In dat laatste geval bespaar ik op werkuren, maar verlies ik wel een maandinkomen. Een grote bonus is wel dat ik zo weer een onschatbare ervaring kan verwerven over bootrestauratie in het algemeen, en Ommelander in het bijzonder.

Enfin, we zien wel.

Eerst moet Ommelander weer op reis, ditmaal naar Afsnee bij Gent. En deze keer is er geen ander alternatief dan vervoer over de weg. Ter voorbereiding werd op 12 november de mast verwijderd. Een kwartiertje werk voor de jachthaven, een rekening van 80 euro voor mij. Ik vrees dat watersportprijzen mij altijd zullen blijven verbazen in de negatieve zin van het woord.

Bij de volgende stap zal Ommelander zelf uit het water gelicht worden.

Wim, dit is Ommelander. Ommelander, dit is Wim.

Jezus, is het werkelijk al een jaar geleden?

De Overtocht (4)

- "Goeienacht heren. Nederlandse douane. Mogen wij even aan boord komen?"

De zinsbouw suggereerde een vraag, maar geloof me, dit was het niet. Net voorbij het stadscentrum van Amsterdam voer een boot van de Nederlandse douane minutenlang achter onze kont, om uiteindelijk langszij te komen. Blijkbaar hadden ze even tijd nodig om te beslissen dat we een verdacht vaartuig waren.

Een jonge douanier, in gezelschap van een oudere, gezette collega kwamen aan boord. Deze laatste met enige moeite, want al varend op zo'n klein zeiljachtje stappen, is toch geen evidentie. Na het wie-en-waarom te hebben vastgesteld, begon de jonge kerel op last van zijn collega de kajuit te inspecteren. Zelf bleef die overigens alles vanuit de kuip gadeslaan. De ingang van de kajuit is inderdaad niet breed uitgevallen. En toegegeven, we stonden al met twee man beneden. Een derde zou teveel van het goede geweest zijn. Vooral het luik dat toegang gaf tot het ruim, trok zijn aandacht. Hij gelastte de jonge douanier dan ook om dat te inspecteren. Maar omdat het trapje naar de kuip op dat luik staat, gaf dat enige moeilijkheden.

-"Laat meneer dat luik maar openen.... Die weet hoe dat moet!": klonkt het vanuit de kuip.

Nou, "meneer" had dat luik zelf nog nooit volledig open gedaan, maar het systeem wees zichzelf uit. Veel meer dan een intiem zicht op de kielbalk en spanten van Ommelander leverde dat niet op voor onze dappere ambtenaren.

In elk geval, de haven van Amsterdam wordt bekwaam bewaakt. En ik kan me voorstellen dat dat ook wel noodzakelijk is.

Een paar uur later, bereikten we onze bestemming: IJmuiden. Voor mij was dat ook het einde van de reis. Als loonslaaf werd ik immers terug op de werkvloer verwacht. De volgende dag ben ik met de bus naar Haarlem gereden, en heb daar de trein naar Antwerpen genomen. Gezien ik in eerste instantie met de auto naar Marken ben gebracht, en daar per boot naar IJmuiden gevaren ben, is het echt wel een weekendje "vervoer" geweest.

In een tweede etappe heeft Imre Ommelander naar Scheveningen gevaren. De derde had Vlissingen als doel. En de vierde Antwerpen, de eindbestemming.

Ommelander had haar nieuwe thuis bereikt, en als bonus onderweg nog eens zeewater mogen proeven. Iedereen tevreden!

Laura Dekker

Als ik sommige internetfora mag geloven, is de hype omtrent Laura Dekker de Nederlands-Vlaamse grens overgestoken. Wat mij nog het meest verbaast, is de onvoorstelbare polarisatie die zo'n discussie onmiddelijk uitlokt. En dit fenomeen neemt vooral aan de zijde van de voorstanders groteske vormen aan, naar mijn bescheiden mening.

Mogelijk heeft Laura Dekker, ondanks haar jeugdige leeftijd, meer zeilexpertise in huis dan menig zeiler op de Nederlandse plassen. Maar die expertise moet niet ter discussie staan, die zal trouwens makkelijk te bepalen zijn. De vraag is of je van iemand van 13 jaar de mentale maturiteit mag verwachten om zo'n reis tot een goed einde te brengen.
Ik denk dat veel van de voorstanders zich er geen rekenschap van geeft dat als een 13-jarige mentaal volwassen genoeg is om solo rond de wereld te zeilen, die 13-jarige toch ook bekwaam genoeg zou zijn:

- om te stemmen bij verkiezingen
- om zelf contracten te ondertekenen maw handelingsbewaam is.
- om zich met een auto in het verkeer te begeven
- om te huwen
- etc

Ik vraag me af hoeveel van die voorstanders hier consequent in zouden zijn.

De sterkste en eenvoudigste repliek heb ik in de Times gelezen onder de titel "The pitiless sea is no place for a girl of 13 to be going alone":

"We in the affluent West tend to overprotect and underestimate our children. We track them with technology, keep them close, helicopter over even their university lives. Yet the world’s history shows that young teenagers can do great things: support families or lead small siblings across war-torn continents. Sometimes we may look at the helpless creature on the sofa and wonder what we have done.

That, however, is no reason to send a girl of 13 alone around the world in a 26ft boat, battling the courts to do so.

Laura Dekker is plainly competent, a veteran of family journeys, and says that she wants to break a record. Good for her. But good for the Dutch authorities, too, who blew the whistle."

volledig artikel

Why is a ship called "she"?

A ship is called a "she" because:

- there is always a great deal of bustle around her

- there is usually a gang of men about

- she has a waist and stays

- it takes a lot of paint to keep her good looking

- it is not the initial expense that breaks you, it is the upkeep

- she can be all decked out

- it takes an experienced man to handle her correctly

- and without a man at the helm, she is absolutely uncontrollable

- she shows her topsides, hides her bottom and when coming
into port, always heads for the buoys.

Interieurfoto's

De Overtocht (3)

Langzaam verdween de haveningang uit het zicht. Ommelander was definitief uit Marken vertrokken. Eindelijk!

Achteraf bekeken mag ik niet klagen. Heel de operatie, van een ligplaats zoeken in Vlaanderen en de bureaucratische beslommeringen van het invoeren van een buitenlands jacht, tot het vinden van een delivery-schipper, was relatief vlekkeloos verlopen. Voor dit laatste vreesde ik nog het meest. De meeste van die schippers hebben enkel ervaring met moderne jachten. En de gedachte om een 70-jarige houten boot, die niet in perfekte staat is, over te varen, was voor sommigen inderdaad een brug te ver.
Het geluk koos echter mijn zijde, toen ik Imre Leenhouts vond: een schipper met kennis van zaken wat klassieke jachten betreft. Die man zag in dat wat water in het ruim, en beetje groene algenvorming op het dek, niet per definitie structurele problemen betekenen. Zijn eindoordeling viel samen met die van mijn bootbouwmentor Koen: dit jachtje ziet er voor haar leeftijd goed uit, en wordt na een renovatie een juweeltje. Imre had er zelfs zoveel vertrouwen in dat hij een overtocht via de kust overwoog in plaats van de binnenwateren te gebruiken.
De overtocht hield in dat er sowieso eerst naar Amsterdam gevaren moest worden. Daar konden we dan een keuze maken tussen een nachtelijke tocht door Amsterdam via de staandemastroute,... of een nachtelijke tocht naar IJmijden voor de kustroute.

De lichtjes van de Schelde mogen dan de mooiste ter wereld zijn, die van het IJ tellen ook wel mee. Gelukkig maar, want toen we het IJsselmeer achter ons lieten, gleed de zon zachtjes onder de horizon.
Het verkeer op het IJ was tot een minimum herleid, de wal feeëriek verlicht, en veel menselijke aktiviteiten kon je niet meer bespeuren. Eigenlijk waren wij zelf de voornaamste inbreuk op de algemene rust. Met een beetje kwade wil zou je het in die omstandigheden verdacht kunnen vinden dat een klein jachtje in het holst van de nacht langs Amsterdam probeerde te glippen. En sommige instituten hebben zo'n achterdochtige aard tot een tweede natuur gemaakt...

(wordt vervolgd)

Voet aan Britse wal

Men zegt wel eens dat een droom die uitkomt, een droom die sterft, is. In dat geval ben ik zeer gelukkig om een sterfgeval te melden.

Alhoewel ik al stilletjes aan de veertig nader, was ik nog nooit in Groot-Brittanië geweest. Ik vind dat er maar 1 gepaste manier is om een eiland te bezoeken, en die gaat over het water. Vergeet vliegtuigen, auto - en treintunnels. Je hebt geen eiland bezocht als je het niet ziet opduiken vanuit de golven. Bezit je een minimum aan stijl, dan schrap je ferry overtochten. Wij gaan voor een esthetische beleving: wind & zeilen!

Verleden weekend was het dan eindelijk zover. Weer, wind en stroming waren perfekt. Op een achttal uren zijn we naar Ramsgate gezeild, en twee dagen later onder dezelfde volmaakte omstandigheden teruggekeerd naar Nieuwpoort.

Ik hoop komende jaren de oversteek nog dikwijls te maken. Maar dan wel met mijn eigen zeiljacht!

De Overtocht (2)

-" En...?"
-" Noppes, Pascal."
-" Godverdomme!... Ik denk dat die waterpomp rot is, Wim."

We hadden een probleempje met de waterkoeling. Bij een jacht dat op motor vaart, zie je bij de achtersteven meestal een uitlaat die water spuwt. Dat is het water dat de motor opgezogen heeft via een opening in de romp om zich te koelen. Maar Ommelander spuwde niks.
Pascal is een mecanicien extra-ordinaire, maar ervaring met scheepmotors heeft hij niet. En nu het probleem net bij de zeer typische waterkoeling lag, vond hij zichzelf niet de juiste persoon om het probleem op te lossen. De motor zou immers een veel te belangrijke rol gaan spelen in de overtocht. Op dit onderdeel mocht zeker niet geklost worden.

Het probleem had zich reeds gesteld tijdens de wintermaanden, maar we dachten (hoopten) dat de inlaat geblokkeerd was door ijs. Helaas, het eerste, zwakke lentezonnetje stond aan de hemel, en de waterpomp deed zijn ding nog altijd niet. Hoog tijd om de specialisten erbij te halen.

.....

Er was het een en 't ander veranderd in mijn strategie om Ommelander naar Antwerpen te krijgen. Anvankelijk leek het een goed idee om via de weg te gaan, maar financieel en organisatorisch had dat een aantal nadelen. Vervoer op eigen kiel (m.a.w.: varen) is goedkoper, en vooral eenvoudiger. Toen ik iemand mijn twijfels vertelde om haar via de zee te laten varen, kreeg ik een handige tip: De Staande Mastroute.
Deze route maakt het mogelijk om voor vaartuigen met een staande mast van het noorden van Nederland naar de zuidelijke Schelde-delta te varen via de binnenwateren. In de zomer is het zelfs mogelijk om binnen de 24 uur van noord naar zuid (of omgekeerd) te varen, maar omdat de ligplaats van Ommelander ten laatste op 1 april vrij moest zijn, kon daar niet op gewacht worden. Een meerdaagse tocht door een delivery-schipper zou de oplossing zijn.

De vorige eigenaar had zijn bedenkingen. Hij vond de motor van Ommelander te licht voor zo'n tocht. Hoe dan ook, die motor moest hersteld worden. Een ingehuurde scheepsmecanicien klaarde in 3 dagen de klus. Er scheelde wel wat meer aan dan enkel een defecte waterpomp, en de rekening was dan ook navenant. Een boot is nu eenmaal een gat in het water waar je geld in gooit. Enfin, Ommelander was eindelijk klaar om naar Antwerpen te vertrekken.

(wordt vervolgd)

Eerste probleempjes

Ik heb het interieur van de boot uitgemest: de meeste rommel die de vorige eigenaar heeft achtergelaten, is verwijderd. Maar nu ik met de opruiming het interieur in veel hoekjes en kantjes bekeken heb, beginnen de eerste probleempjes zich kenbaar te maken: gebroken spanten, plekken op het dek (rond de bevestigingen van de zeereling) die rot zijn. Midscheeps heeft men op een bepaald moment extra spanten gezet tussen de oude. Dit kan weinig anders betekenen dat de structuur van het schip op die plaats begon te verzwakken.

Money, money, money!

De hebberige vingertjes van de Belgische schurkenstaat hebben mij dan toch gevonden!

"Ingevolge de ingebruikstelling van de boot of het vliegtuig zoals hierboven geïdentificeerd, is de belasting op de inverkeerstelling verschuldigd, overkomstig Titel blablabla yadayadayada..."

70 jaar na de tewaterlating van Ommelander moet er nu dus belasting betaald worden op de "ingebruik- en inverkeerstelling". Best wel een hilarische gedachte.
De kosten op zich vallen wel mee. Door haar ouderdom valt Ommelander in de laagste schaal van 61,50 Euro.

De Overtocht (1)

Daar zat ik dan, zondag 15 maart, in de kajuit van Ommelander te wachten op mijn delivery-schipper Imre Leenhouts. Ik had net afscheid genomen van Pascal. Die jongen was zo goed geweest om nog maar eens naar Marken te rijden. De vierde keer alweer. De eerdere trips gebeurden naar aanleiding van de motorproblemen van Ommelander. Dat verhaal begint met een mailtje dat de vorige eigenaar me op 30 december stuurde:

"...Het electrische kacheltje wat ik neer gezet had tegen de vorst doet het vanwege een stoomstoring niet. Alles is dus bevroren. ..."

Het was onverwacht beginnen te winteren. Nu ja, "onverwacht". Het is natuurlijk nogal knullig om te stellen dat je eind december "verrast" zou kunnen worden door een winteroffensief. Maar m'n organisatie verliep niet bepaald naar wens.

Mijn oorspronkelijk idee was om Ommelander via de weg naar Antwerpen te laten brengen. Een andere mogelijkheid bestond erin om ze via de kust naar het zuiden te zeilen. Maar aangezien Ommelander wat achterstallig onderhoud had, leek mij dat niet de beste optie.
Nee, over de weg was de veiligste route, maar vanuit logistiek standpunt bekeken, spijtig genoeg ook de moeilijkste en de duurste. Marken heeft geen voorzieningen om een jacht uit het water te halen, dus moest dat in Monnickendam gebeuren. Daar zou ze met behulp van de aanwezige kraan op een vrachtwagen gezet kunnen worden. In Antwerpen moest ik dan weer zelf voor een kraan zorgen om de boot terug af te laden.
Enfin, een hele operatie dus, maar ik hoopte de nodige regelingen te kunnen treffen tijdens de kerstvakantie. Niet meteen de gemakkelijkste periode met al de feestdagen, maar ik had niet verwacht dat het havenkantoor in Monnickendam het werk ook twee weken zou onderbreken. Niet echt snugger van mijnentwege, maar het gevolg was dat ik geen planning kon doorgeven aan het vervoersbedrijf en de kraanverhuurder.
Op dat moment werd Koning Winter wakker, en blijkbaar was hij beter uitgeslapen dan de vorige jaren, want al snel begon men daar in het noorden te dromen van een nieuwe elfstedentocht.

Na het onheilspellende mailtje van de vorige eigenaar heb ik direkt mijn motor-mecanicien Pascal opgetrommeld. Maar gelukkig bleek alles mee te vallen. Het koelwater in de motor was zelfs nog niet bevrozen. Loos alarm. Maar de motor moest dringend winterklaar gemaakt worden. Daarom stonden we een paar dagen later terug in Marken. De Gouwzee tussen Marken en Monnickendam lag er al dichtgevrozen bij. Voorlopig ging Ommelander nergens naartoe.

(wordt vervolgd)

Hallelujah!!

Verleden donderdag is Ommelander in Antwerpen aangekomen. Op 4 dagen (gespreid over drie weken) is ze naar haar nieuwe thuis gevaren.

Officiële introductie

Op zondagavond 15 maart verliet Ommelander Marken. Het voormalige eilandje in het IJsselmeer was geruime tijd haar thuishaven. Nu ze onderweg is naar Antwerpen,wordt het hoog tijd voor een officiële introductie.














Ommelander

ontwerper: Markx
ontwerp: IJsselmeer
bouwjaar: 1939
bouwplaats: Woubrugge
werf: Hollandia

materiaal: hout
lengte: 8,10 m
breedte: 2,30 m
diepgang: 1,30 m
waterverplaatsing: 4,6 ton

Bureaucratie

Wanneer je een tweedehandse boot uit het buitenland invoert, heb je voor de aanvraag van je vlaggenbrief oa een zogenaamd "attest van schrapping" nodig. Dit attest is een verklaring van het buitenlandse kadaster dat het schip in kwestie bij hen uitgeschreven is.

Bij ons is die inschrijving gebruikelijk, maar in Nederland blijkbaar niet. Ommelander is nooit ingeschreven in het Nederlandse kadaster. Dat stond ook vermeld in het koopcontract van de makelaar, dus ging ik er in al mijn naïviteit vanuit dat dat voldoende was.... Niet dus! Dat zou immers veel te eenvoudig zijn.
Nee, ik had een verklaring nodig van de dienst Hoofdbewaring der Scheepsbewijzen in Rotterdam dat het jacht nooit ingeschreven geweest is, en die verklaring moest mij bezorgd worden door de vorige eigenaar.
Nou, die vorige eigenaar dacht daar wel anders over: geen zin, geen tijd... Enfin, ik kon zijn reactie wel enigzins begrijpen. De man had mij al enkele gunsten verleend, en veel te goed, is natuurlijk half zot. En aangezien onze dappere ambtenaren mij aan geen adres of email van hun Nederlandse collega's konden helpen, moest ik de zaak zelf maar klaren. Dat heb ik ook gedaan, met de hulp van Google.

De resultaten:

Het Nederlandse kadaster heeft een site, kadaster.nl, met een goed "Klantcontactcenter".

De officiële naam van zo'n verklaring van niet-inschrijving is: verklaring van niet teboekstelling. Deze verklaring kan dus aangevraagd worden bij de dienst Hoofdbewaring der Scheepsbewijzen in Rotterdam:

adres: Kadaster, afd. Scheepsbewijzen, Postbus 8718, 3009 AS Rotterdam
email: schepen.rotterdam(at)kadaster.nl

De gegevens die deze dienst nodig heeft: Naam schip, type c.q. soort schip, materiaal van de romp, bouwjaar en bouwplaats, afmetingen, merk en eventueel vermogen van de motor.

Korte tijd na mijn aanvraag kreeg ik de documenten opgestuurd. Probleem opgelost.

Ommelander en Marken

Marken is een voormalig eiland in het IJsselmeer, en thuishaven van Ommelander. De oppervlakte van het eiland is in de loop der eeuwen door diverse overstromingen bijna gehalveerd. Om het water (letterlijk) buiten de deur te houden zijn de dorpen op Marken gebouwd op terpen (werven). Andere huizen werden dan weer op palen gebouwd.
In de negentiende eeuw had Marken een belangrijke vissersvloot. Door het afsluiten van de Zuiderzee in 1932 kwam hieraan een einde. In 1957 werd Marken met het vasteland verbonden door middel van een dijk, en je zou kunnen zeggen dat het toen ophield met het zijn van een eiland. Maar met zo’n stelling zou je je, naar verluid, niet erg populair maken bij de lokale bevolking.

Marken is heel pittoresk, en een geliefde bestemming voor daguitstappen. Alleen de auto’s van de inwoners mogen het dorp binnen, bezoekers moeten hun wagen kwijt op een betalende parking net voor het centrum. En je raadt het al… pokkeduur.

Enfin, Ommelander ligt voorlopig nog in een schitterend kader. Je kan haar zelfs zien op Google. Ze is te herkennnen aan het rode dekzeil dat over haar kuip gespannen is.

Exact 70 jaar geleden...

... zijn deze foto's getrokken, in 1939. En meer bepaald tijdens de maanden augustus en september, als men zich aan de planning, beschreven in het bouwcontract, gehouden heeft. De wereld maakte zich op voor een nieuwe oorlog, Nazi-Duitsland viel op 1 september Polen binnen. Maar in het Nederlandse dorpje Woubrugge bouwde men rustig verder aan een nieuw zeiljacht, Ommelander genaamd.